ادبیات غنا ئی به قلم اقای سیاح پور / وبلاگ کمال ادب منتخب فرزانه شیدا

" مرگ قو "

شنیدم که چون قوی زیبا بمیرد

فریبنده زاد و فریبا بمیرد

شب مرگ ، تنها ، نشنید به موجی

رود گوشه ای دور و تنها بمیرد

در آن گوشه چندان غزل خواند آن شب

که خود در میان غزل ها بمیرد

گروهی بر آنند ، کاین مرغ شیدا

کجا عاشقی کرد ، آنجا بمیرد

شب مرگ ، از بیم ، آنجا شتابد

که از مرگ غافل شود تا بمیرد

من این نکته گیرم که باور نکردم ندیدم

که قوئی به صحرا بمیرد

چو روزی ز آغوش دریا بر آمد

شبی هم در آغوش دریا بمیرد

تو دریای من بودی ! آغوش واکن

که می خواهد این قوی زیبا بمیرد

( مهدی حمیدی شیرازی )ادبیات غنایی

ادبیات غنایی گونه ای از ادبیات است که با زبانی نرم و لطیف ،

با استفاده از معانی عمیق و باریک ، به بیان احساسات شخصی انسان می پردازد

و بیانگر عواطف و ارزوهای انسانی و غم و شادی های اوست .

کلمه ی «غنا» در اصطلاح ادبی به معنی موسیقی است و شعر غنایی

در اصل همراه با موسیقی خوانده می شده است ؛اما در حقیقت

،دامنه ی آن بسیار گسترده تر است و همه ی احساسات گوناگونی انسانی

از قبیل عاشقانه ،مذهبی، عرفانی، هجو ،وصف طبیعت و جامع

ه و مسائل شخصی مانند غم غربت ، شکایت از زندان ، مرثیه ی عزیزان

و نظایر آن را در بر می گیرد .

بنابراین شعر غنایی آیینه ی آلام و لذّات و تأثرات روحی و

دوستی ها و عشق ها و... استو بخش عمده ی ادبیات ما را تشکیل می دهد.

در این نوع شعر شاعر «خویشتن خویش» را موضوع قرار می دهد

، نوع احساسات شاعر در برابر مسائل متغیّر است .

نکاتی درباره ی ادبیات غنایی

ادبیات غنایی گونه ای از ادبیات است که با زبانی نرم و لطیف ، با استفاده از معانی

عمیق و باریک ، به بیان احساسات شخصی انسان می پردازدو بیانگر عواطف

و ارزوهای انسانی و غم و شادی های اوست .

کلمه ی «غنا» در اصطلاح ادبی به معنی موسیقی است

و شعر غنایی در اصل همراه

با موسیقی خوانده می شده است ؛اما در حقیقت ،دامنه ی آن

بسیار گسترده تر است

و همه ی احساسات گوناگونی انسانی از قبیل عاشقانه ،مذهبی، عرفانی،

هجو ،وصف طبیعت و جامعه و مسائل شخصی مانند

غم غربت ، شکایت از زندان ، مرثیه ی عزیزان

و نظایر آن را در بر می گیرد

بنابراین شعر غنایی آیینه ی آلام و لذّات و تأثرات روحی

و دوستی ها و عشق ها و... است

و بخش عمده ی ادبیات ما را تشکیل می دهد.

.........

در این نوع شعر شاعر «خویشتن خویش» را موضوع قرار می دهد ،

نوع احساسات شاعر در برابر مسائل متغیّر است .برخی شعر غنایی را

حاصل آرامش نسبی پس از جنگ های پی در پی می دانند

.در شعر فارسی ، وسیع ترین افق معنوی و عاطفی ، افق اشعار غنایی است

؛ غزل یکی از سرشارترین حوزه های شعر فارسی است و نمونه ی کاملی است

که می توان همه ی انواع شعر غنایی را در آن به خوبی ملاحظه کرد .

در غزل حافظ ، مسائل اجتماعی با بیانی غنایی و براساس

«من» گسترده ی اجتماعی شاعر مطرح می شود ،

با مسائل خصوصی از قبیل مرثیه ی فرزند یا دوست ،

مباحث فلسفی ، هجو ، طنز ، وصف طبیعت و تغزّل و...

به هم می آمیزد

و در یک زمینه ی عرفانی سیر می کند .یکی از زمینه های ادبیات غنایی

بُعد اجتماعی آن است

که با ابعاد فردیو خصوصی تمایز عمده دارد ؛ مثلاً مناجات سنایی ،

حبسیه های مسعود سعد سلمان

و غزل حافظ و طنز عبید زاکانی

و مرثیه های بهار اگر چه در ابتدای امر صورتی کاملاً فردی دارند

امّا هریک در نهایت یک یا چند پیام مهم اجتماعی را در بر دارند.نمونه هایی از ادبیات غنایی :

اشارت صبح شعری ازعبدالقادر بیدل دهلوی

برق با شوقم شرار بیش نیست /

شعله طفل نی سواری بیش نیست
آرزوهای دو عالم دستگاه /

در کف خاکم غباری بیش نیست
لاله و گل زخمی خمیازه اند /

عیش این گلشن خماری بیش نیست
تا به کی نازی به حس عاریت /

ما و من آیینه داری بیش نیست
می رود صبح و اشارت می کند /

کاین گلستان خنده واری بیش نیست
غرقه ی وهمیم ورنه این محیط /

از تنک آبی کناری بیش نیست
ای شرر از همراهان غافل مباش /

فرصت ما نیز باری بیش نیست
بیدل این کم همتان بر عزّ و جاه /

فخر ها دارند و عاری بیش نیست

نویسنده : اقای سياح پور از وبلاگ (کمال ادب )

نویسنده : اقای سياح پور از وبلاگ (کمال ادب ):
http://kamaaleadab.blogfa.com/8707.aspx

* منتخب فرزانه شیداFARZANEH SHEIDA