●_ بعُد سوم آرمان نامه ارد بزرگ - ●_
● _ فرگرد ادب _ ●
دراین بخش از فرگرها به «فرگرد ادب « رسیدیم
میدانید که انسان از بدّوتولد توسط والدین تحت پرورش قرار میگیرند ورشد ونموهر انسانی درکانونی به نام خانواده شکل گرفته وآنچه در طی زندگی آموخته ومی آموزد نیز هم دیگر
یادگیری های اکتسابی اوهستند که به تفضیل در بخش های مختلفی از آن سخن بمیان آمده
واینک نقش ادب وتربیتی را که سازنده شخصیت انسانی میباشد به سخن نشسته
وبه بررسی آن از دیدگاههای مختلف خواهیم پرداخت
شخصیت ادمی گونه های مختلفی دارد وهر انسانی در مقام شخصی خود دارای خصوصیات اخلاقی خاصی ست که در گذشته نیز اشاره شد که هیچیک از این خصوصیات همانند دیگری نیست
سخن از عادتها نیست که برای مثال دست رو شستن وصبحانه خوردن که درتمامی ادمیان روزانه به شکل عادی وعادت هرروزه انجام میشود
بلکه سخن از رفتارهای هنجار وناهنجاری ست که ما در طی زندگی خود بیشتر ازخانواده وسپس از محیط اطراف ومدرسه کسب میکنیم وگذشته از آن در نهاد وباطن وذات درونی وخون خود نیز از والدین خود ارثهائی را نیز برده ایم که در نهاد ما همراه باما رشد کرده وبه تدریج در طول زندگی در شکل رفتارها در یک رفتار قوی تر
ودر دیگر رفتارها, ضعیف تر ودر نهایت کم وزیاد ان سرانجام آنچه که هستیم نماینده ای خواهد بود از شخصیت ما
که این شخصیت بیش از هرچیز وقتی جلوه ای خواهد داشت که با تربیتی درست
شکل گرفته باشد
مسلم است که مادر رابطه با دیگر ادمیان رفتارهای متقابلی را نیز بروز میدهیم و
اما چگونگی رفتار ما با دیگران نیز باز گشتی دوباره به ادب وتربیت خانوادگی ما وریشه های اصالتی آن خانواده دارد
بدین معنا که سرد بودن رفتاری یا گرمی ومهربانی عاطفی
یا بی تفاوت بودن ها نسبت به ادمیان اطراف خود طرز نشست وبرخاست نحوه ی برخورد ما
در رابطه با دیگران ودر رابطه با قضایا واتفاقات پیرامون ما
بسیاری دیگر از نمادهای شخصیتی انسان زمانی بروز کرده خود را نشان میدهد که ما با دیگران روبروشده ودرجمعی خواه محیط خانه و خانواده باشد
خواه مدرسه ودانشکده خواه محل کار یا اجتماعی باز ,کوچه وخیابان خود را نشان داده ونماینده کلی شخصیت آدمی میشود
اینکه ما چگونه جوابگوی روابط هستیم وباز پس دهی رفتاری ما به چه شکلی ست
نماینده شخصیت و فرم ادب وتربیتی ست که اموخته ایم
مثالهای بسیاری دراین باب می توانیم برای این مطلب به آن اشاره کنیم و به چند موردی
نیز خواهیم پرداخت
ادب با پول ، دانش و آموزش بدست نمی آید ادب دارای ریشه است ارد بزرگ
از نمونه های بسیار ساده خانه وخانواده است
در خانه وبا اقوام نزدیک ما ساده تر وبی پیرایه تر رفتار میکنیم وعلت آن است که دراین محیط بخوبی همه همدیگر را میشناسند وبا نقاط ضعف وقوت ما چگونگی آرامش , شادی وغم , عصبانیت و... ما اشنائی کامل دارند
بعضی صبحها کسل بوده وحوصله صحبت کردن را ندارند
عده ای روز را باشلوغ کردن وسروصدا ی زیاد, حال یا با سخن گفتن یا با ایجاد سروصداهائی در پیرامون خود مثل درست کردن صبحانه یا حتی با سروصدا صبحانه چیدن وخوردن ویا حتی برای یک لباس پوشیدن ساده درکمدها را کوبیدن واینور انور رفتن ها وغیره شروع میکنند
درکنار این رفتارها یکی نه این است ونه آن, و در کمال آرامش از خواب برخاسته دست وروئی شسته به ارامی صبحانه ای صرف میکند چندکلامی صحبت میکند وبه بیرون ازخانه حال هرکجا که هست میرود واین حتی ربطی به سن نیز ندارد که گاه بچه ای دوساله میتواندت همینقدر ارام روز را شروع کند یا خانمی 30 ساله یا مرد مسن 50 ساله.
حال چگونگی شکل همین رفتار نیز, باز به این بازخواهد گشت که ما در طول زندگی خود هرچقدرعمری کوتاه وبلند باشد با چه عواملی روبروبوده ایم و رفتارهای متقابلی که باما شده است چگونه رفتاری بوده است
که عده ای شروع روز را به آرامش, تعدادی به شلوغ ی وسروصدا کردن یکسری با خشم وناراحتی های صبحگاهی بی دلیل, یا بیحوصلگی های کسالت بار بعلت داشتن ساعات خوابی بد (که البته این بیحوصلگی ها معمولا یا بخاطر دیر غذاخوردن یادیر خوابیدن یا بد خوابیدن است وگاه نیز دلایلی چون ناراحتیهای معده می باشد که شخص حتی ازآن تا سالها بی خبر است )
شاید بپرسید اینگونه اطلاعات را من ازکجا می آورم که باید خدمت شما عزیزان ذکر
کنم که پروگرامها وبرنامه های تلوزیونی وکتابهای زیادی هستند که من بدانها علاقمندم که تنوع انان گاه تا بحدی است که اصلا با یکدیگر حتی قابل مقایسه نیز نیستند
برای مثال من َنشنال جغرافی را نگاه میکنم که همه تصور میکنند باید جغرافیای جهان باشد که این فقط بخشی ازاین پروگرامها وبرنامه هاست
درهمین پروگرامها ,وبرنامه های تلوزیونی به انسانهای مختلف ,فرهنگهای مختلف ,غذاهای مختلف نیز توجه میشود ودرهرکشوری که هربار بدانجا رفته وطول وعرض آنرا برای شناخت تماشاگر درسفری طی میکنند , مردم واهالی همان کشور نیز دررفتارها مورد بررسی قرار میگیرند وحتی نوع غذاها ئی که میخورند وعلاقه هائی که دارند چه در زمینه غذائی چه ورزشی و....از نوع غذاها مثالهای زیبای که میتوان نام برد غذاهائیست از کشورهای هند ومکزیک که در زیبای تزئین آن غذاهای , یااستفاده انواع فلفل و تندی ادویه جات که داشته واستفاده میکنند صحبت میشود که خود درای جذابیت های خاصی می باشد و حتی این نیزدر برنامه ای ذکر که غذاها ی تند ,
«در «روحیه آدمی» تاثیر میگذارند ورفتار آدمی رانیز تند وعصبی کرده و صبر وشکیبائی ادمی را تنزل میدهد
وحتما شنیده اید که دیر غذا خوردن نیز باعث عصبی شدن میشود وتحمل وشکیبائی انسان پائین آمده وپرخاشگر وتند خو میشود که بادر نظر گرفتن چنین عواملی میتوانیم اینرا نیز بازگو کنیم کهوقتی انسان در شرایط جسمی وروحی خوبی نباشد نمی تواند
باتمامی تربیت ونهاد وشخصیتی که داراست در شرایطی بد همچنان مودب وصبور باقی بماند وبراحتی از کوره در خواهد رفت..
در کناراین پروگرام بخشها وبرنامه های روانشناسی بسیاردیگریست که با دقت تماشا میکنم ودر جائی دیگر به( دیسکاوری= که پدیده ها وکشفیات جهان است*)چه از نظر کشف های الکترونیکی کامپیوتری یا
داروها وواکسنها ی جدیدی که به بازار آمده است ودرکنارهمه ی اینها برنامه ای که ازمواد غذائی ونوع ادویه جات حرف میزند وزیان وآسیبهای هریک یا منفعت ها واثرات خوب وبد انرا بررسی میکند
یا از انواع میوه ها درکل دنیا سخن گفته هریک را که شاید نیم بیشتری ازاین میوه ها درایران حتی شناخته شده نیست را باز کرده ونشان داده وباآن دسرها وغذاهای مختلف درست کرده واثر انرا بروی انسان (صرفنظر از ویتامینها که درروی روحیه اثر دارد) را نیز بررسی میکنند وبه تفضیل به سخن ایاینموارد می نشینند
همانگونه که خودما درایران نیز میدانیم که زعفران خنده زا ونشاط آور است (چون تولید کننده(« آدرِنآلین» مایه ی شیمیائی هیجان بخشی ست که دردرون بدن ترشح میشود وباعث نشاط وهیجان روحی میشود)و به مردم توصیه میشود که اگر روزانه کسل وبیحوصله هستید چای زعفرانی نوش جان کنید یا درغذای خود از محلول زعفران بهره بجوئید
یا عسل که سالهاست تشخیص داده شده است که بهترین داروی طبیعی برای زخم معده ,
ورم معده, دل دردهای گاهگاهی و باکترهای داخل معده وصفرا و مسمویت هاست
که شما میدانید *ادب انسانی* نیززمانی پا برجاست که منو شما در بدنی سالم وشاداب توانائی اینرا داشته باشیم که با یکدیگر روبرو شده وباآرامش روح ,توان برخوردی مسالمت آمیز را با یکدیگر را داشته باشیم
*
*با ترشرویی به میان مردم رفتن ، تنها از* بیماران *ساخته است
ادب خویش را هیچ گاه فرو مگذار ، با وجود آنکه مورد ریشخند باشی ! . ارد بزرگ
درمورد برنانههای کانال دیسگاوری:
باز درهمین بخش ازبرنامه های Dicavery Channel
دیسگاوری به کهکشان و فضا وستارگان وسیارات آسمانی توجه کرده ونمونه برنامه های ویا به اعماق دریاها واعماق زمین رفته کشفیات خود را پخش میکنند که مطالب مربوط به آن را تماشا میکنم
سایت دیسکاوری از برنامه تلوزیونی دیسکاوری امریکا که بین المللی ست ودر ساعات مختلف با زبانهای مختلف دنیا برنامه های خود را پخش میکند واکثر کشورهای اروپائی نیز جدااز دیسکاوری امریکا برنامه مختص دیسکاوری خود را نیز دارند که به زبان همان کشور پخش میشود
این سایت امریکائی ازهمین کانال تلوزیونی ست
http://dsc.discovery.com/
این سایت نیزمتعلق به انگلیس میباشد ( uk/ یونایتد کینگ دوُم
http://www.discoverychannel.co.uk/
درنتیجه برای من بسیار ساده است که آسمان را به زمین دوخته تااعماق زمین نیز فرورفته و شما هم خبر دار نشوید که من ازکجا به کجا رسیدم! وچطور شد اصلا به اینجا
رسیدیم وچه ربط ومناسبت منطقی و عاقلانه ای همه ی اینها به ادب وتربیت وشخصیت آدم
داشته است اما دارد .
من قول میدهم و مطمئن باشید که درنهایت چیزی را ازدست نداده وآموخته هایم را نیز باشما شریک خواهم شد .
که هیچیک از آنها نیز به ضرروزیان شما نخواهد بود
چراکه کمترین سخنی را بدون داشتن اطلاعات لازمه بر زبان نخواهم اورد که فردا نتوانم پاسخگوی آن باشم
ودر اصل دراین فرگردها تمامی و همه ی هدف من زیستنی بهتر درشرایط اسوده تر
امکانات روحی / روانی بهتر و بطریقه ای راحت تر زندگی کردنی است
که حق یکایک ماست!
عاقلان وبزرگان جهان نیز میگویند که آدمی هرگز بدون اینکه پشتوانه وریشه درستی در
اصالت خانوادگی داشته باشد وازخرد ودانش نیز بهره برده باشد نمیتواند دارای ادب وتربیتی مناسب باشد چراکه اکتساب وکسب ویادگیری ادب وتربیت نه تنها در ریشه های ارثی که در
اموزش زندگی نیز بی ثمر نیست
...
صرفنظر از تمامی آنچه که گفته شد «ادب » نیز برخاسته از طرز فکر آدمیان است ,یعنی چگونگی شکل فکر کردن ما وهمچنین ایمان واعتقاد وباروهای ما !
در نتیجه ما آنگونه رفتار وعمل میکنیم که فکر میکنیم یعنی اینکه چگونه رفتاری داشته باشیم وچگونه شخصیتی را از خود ارائه بدهیم بستگی به شکل وفرم فکر کردن ما دارد !
و دررفتار وعکس العمل های ما نقش بسزا ونقش پایه را بازی میکند
کمااینکه خواجه حافظ شیرازی نیز میفرماید:
دل سراپرده ی محبت اوست
... دیده آئینه دار طلعت اوست
... منکه سر در نیاورم بدوکون ...
گردنم زیر بار منت اوست ...
تووطوبی وما و قامت یار ...
فکر هرکس بقدر همت اوست*! )
**ادب نمایه آغازین خرد است ارد بزرگ .
انسانها در زندگی خود با شرایط متفاوتی مواجه میگردند که بسیاری ازاین شرایط گاه پیش
بینی نشده وبدون آگاهی قبلی ست
لذابسیارند عکس العمل ها وباز پس دهی های عاطفی روحی واخلاقی که انسانها در چنین شرایطی ازخود بروز میدهند
اما آنچه مسلم است انسانی که به خونگرمی وخونسردی معروف وشناخته شده باشد
معمولا کمتر پیش میآید که ازدر قابله با عوامل پیش بینی نشده
,حتی رفتارهائی که مشاهده میکند بناگاه چیزی جز آنچه که همیشه بوده است
بروز دهد
ما تنها زمانی کامل واکنشی غیر عادی وپیش بینی نشدهازخود بروز میدهیم که در شرایط شوک ویکه خوردنی قرار بگیریم که اصلا توقع آنرا نداشته ایم
من به شخصه آدمی بسیار ارام وصبورم ولی درکنار تمامی این صبر وارامش
چنانچه برای زاده ی ماه مهر که متولد نشانه ی ترازوست , میزان ترازوی حق وعدالتم برهم خورده وحقی بناحق ازمن ضایع گردد
براستی توان اینکه سکوت کرده واز آن بگذرم وندیده تلقی کنم, برایم بسیار مشکل است
وباانکه انسانی متعادل هستم که در میان اشنایانم آرام ومنطقی شناخته شده ام اما حتی آنان نیز اینرا میدانند که بااینکه کم از کوره بدر میروم اما چنانچه این شد کمتر میتوانم حق خود را ندیده انگاشته
وبگذارم همه چیز بگونه ای پیش رود که آب از آب تکان نخورد
چرا که در کنار تمامی صبر وتحملی که میتوانم داشته باشم وحتی بدان ادامه دهم این را حق خود نمیدانم که چنین کنم
کمااینکه در علم روانشناسی نیز گفتیم که زمانی که توبدانی حقی از ان توست زمانی که تو نیازمند آن هستی که چیزی را بازگو کنی وسوالی بپرسی وسر از مشکل خود درآورده, علت آنچه اتفاق میافتد را بدانی ,اینکه درسکوت بگذری, نه تنها مشکلی ازتو حل نخواهد کرد
بلکه ,
تفکر همین موضوع وچراها ودلایلی را که انسان مدام در خود ودر ذهن خود زیر وروکرده
تا بداند چرا چنین وچنان اتفاقی افتاد
یا مثلا چرا فلانی بامن چنین رفتاری کرد .
و سوالهای متعدد دیگر که بستگی باین دارد که ماجرا چیست وازچه ناراحت هستید آنگاه
همه وهمه خوره ای خواهد شد که شبانه روز فکر وذهن وروح را ازار خواهد داد
ازاین جهت است که میگویند :
پرسیدن عیب نیست ندانستن عیب است !
واین جمله را اگر در جوانب مختلف ریشه یابی <نیم در باب اینکه چرا من نباید علت ها را بدانم چه در بحثی باشد ,چه در روزمرگی زندگی باشد, چه در روابطی یا درسی , کاری ,علمی......
هرچه هست این حق مسلم انسانی ست که بداند وبپرسد وعلت جوئی کند
شما نمی توانید زمانی که بی دلیل با خصمی دشمنانه مواجه میشوید بگوئید
خوب طرف اینطوری ست عادت دارد یا.... !
اگر آن شخص را بشناسید وبه روحیه ی او آشنا باشید , باز هم زمانی که بدون علت با پرخاشگری او روبروشوید جا خواهید خورد
زمانی که با شخص چندان آشنائی نداشته باشید وازاو بیحرمتی ببینید مسلما ازخود خواهید پرسید مشکل من هستم یااو ,و باخود فکر میکنید که طرف چرا بامن اینطور رفتار کرد من چه کردم که این شد و این را گفت وچنان عملی را انجام داد وووو
دراینجاست که ما به کلمه ی« ادب » برمیخوریم وباید پرسید ما ادب را درچه میدانیم؟
ما چه موقع کسی را باادب تصور میکنیم ؟چه موقع خود باادب رفتار میکنیم؟ چه زمانی درچه شرایطی می بایست باادب بود؟ تا کجا می بایست حکم ادب را اجرا نمود؟ تا چه حدی انسان قادراست مودب باقی بماند ؟
همه ی اینها سوالاتیست که در شرایط گوناگون نیز جوابهای گوناگون دارد
شما نمیتوانید وارد شرکتی, بانکی و اداره ای شوید وهمینکه گفتید سلام
!شخصی با بی نزاکتی تمام درجواب بگوید :بروتوصف
یا تا به میز شخص نزدیک میشوید بی اینکه زحمت بلند کردن سر خود را بدهد بگوید : نوبت شما هست که جلوآمدید؟ یا خانم اقا من الان وقت ندارم بشینید صداتون میکنم!
.ضرب المثلیست که میگوید:
آدمی راآدمیت لازم است چوب صندل بو ندارد هیزم است
دراین معنی که هر آینه چوب صندل چنانچه بوی خوش نداشته باشد با هیزم برابر است
چنانکه آدمی به آدمیت است !
ودر عین حال نمونه واکنش ها نیز دربرابر انسانهای خوب وبد باادب وبی ادب متفاوت است و
آنکه با چنین اشخاصی روبرومیشود نیز ,گاه در واکنش متقابل ناچار میشود که برخلاف عادات دیرینه ی خویش رفتار کند
چراکه هرکسی را درحد جنبه ی او میتوان مورد حرمت واحترام قرار داد
وچنانچه کسی از این حرمت واحترا سواستفاده کند
واینرا وظیفه ی دیگران بداند بدون تردید سرانجام با کسی روبرو خواهد شد
که دلیلی نیابد که بی دلیل به کسی احترام بگذارد که حرمت او را نگاه نمیدارد.
کمااینکه دراین ضرب المثل میگوید: آدمیزاد از سنگ سف تره از شیشه نازکتر
بدین معنی که نظر به سخت جانی اودرجائی ودرجائی شکننده بودن انسان
که بنابر دلایل متفاوت نیز هست گاه ما با فرد بی ادبی تنها به نگاهی تحقیر آمیز
اکتفا کرده ومیگذریم بی اینکه جوابی را لایق او بدانیم
ولی گاه مجبوریم بعضی افراد را بر جای خود نشانده باو یادآور شویم که زبانی که در دهان توست در دهان همه کس وجود دارد,اما حرمت زبان هم از دین به ما امر شده
هم انسانیت حکم میکند زبان تلخ وسوزنده ای برای دیگران با دلیل وبی دلیل نباشیم :
ما میتوانیم چون این ضر ب المثل همیشه رفتار کنیم
:
آسیاب باش و خواب آسوده , سخت میگیرد به نرمی پس میدهد
یعنی راحتی بردباری , خود داری , فروتنی , تحمل , صبر گذشت وهمه ی انچه که تنها از کسی دیده میشود که شخصیتی نکو ادبی برازنده واندیشه ای سالم را داراست
معمولا انسانهائی که خود پرخاشگر بد زبان متلک گو وزبان تلخ هستندکه هریک ازاینها خود نشانه ی کمبود ادب درآدمیست همواره گوش بزنگ ومنتظرند که اگر کسی چیزی گفت از دست نداده وجوابگو باشند وحتی دریم جبه گیری دائمی همیشه هر حرفی را برعلیه خود میبینندوکمتر از چنین انسانهائی میتوان روی خوش واخلاق ارامی دید
و از انجا که خود هیچ چیز را بی منظور ادا نمی کنند حتی اگر دیگران نیز از جنس آنها نباشند هرچه را برزبان اورد بخود گرفته به تلخی پاسخ میدهند ووقتی نیز که باز به نرمی پاسخ دوباره ای از شخص متقابل دریافت میکنند این را حمل بر پیرزی خود میکنند
یااینکه احساس میکنند خوب طرف ادمش را شناخت کمااینکه میگوین
د کافر همه را به کیش خود پندارد
اینگونه انسانهادر جامعه ی کوچک خانواده اینگونه بار امده اند و در جامعه بزرگتر نیز همه را دشمنانی تصور میکنند که میبایست مواظب انها بوده وسریعا جوابگوی حرفهای آنان بود
اینگونه افراد درکنار زبان تلخ خود انتظار حتی احترام دوبرابر مردم عادی را دارند وخدا نکند این شخص به پیری که برسد اشخاصی دراطراف او باشند که همه را با چوب زبان خویش از بدو جوانی آزار داده تا اخرین مرحله ی هستی خود اسیب زننده به روح وروان دیگران هستند وهرگز باین نکته نیز پی نمیبرند که همگان شاید بخاطر شخصیت وادب فردی خود انان را برسرجای خود نمی نشانند یا اینکه آموخته اند حرمت سن بالاتر وموی سفید را داشته باشند
که باز این از ادب شخص متقابل است نه از حرمتی که به شخص توهین کننده وزبان تلخ روا میدارد و برای اینگونه افراد رنجش دیگران نیز هیچ تفاوتی نمیکند چراکه درمقام اول اگر چینین چیزی برای اینان اهمیت داشت نمی اموختند مه چنین باشند وچنان جواب دهند ونمیدانند که شاید درپشت سر احدی آنان را در مقامی که خود تصور میکنند هستند, نمی بیند !
که انسانِ لایق, انسانی ست باادب !
وچه کسی دیده است بی ادبی به مقام والائی برسد که دور وبر واطرافیان او حرمت اورا اگر نگه میدارند بخاطر یا پولش باشد یا نیازی که به کار اودارند
وباز حرمت بدارند
اگرچه بسیارند کسانی که حاضرند خودرا خوارکنند و بی حرمتی این افراد را نیز بپذیرند اما کار خودشان راه بیافتد !
اما برای اوکه خود شخصیتی را دارد ادبی را اموخته است وگاه بر حسب حرمت شخصی خویش میشنود ومیگذرد وبی هیچ جوابی میرود شکل ماجرا شناخت شخص خاطره ویاد او جز یک تصور دهشتناک از جنس بد آدمی نخواهد بود وبر طبق ضر ب المثلی اینگونه خواهد گفت که احترام ,امامزاده س, متولیه یا متولی نگه میداره باین معنی که کسی را که نزدیکانش به او حرمت نگذارند دیگران نیز حرمتش نمی نهند احترام زن ه واجب بر شوهر وحرمت مرد که ملزوم زن وبه همین طریق که بزرگداشت هر بزرگ وطرف ونتیجه ای لازم وملزوم همدیگرند
ونتیجه بخود شخص باز میگردد ودرعین حال میگویند:« احترامشو وَر کرد»!
بدین معنی که : وقتی به کسی بی حرمتی شده درجواب گله ای چنین میگوید: که هم به شوخی ست وهم به زخم زبان که ,قابل احترام نبوده است تا گذاشته شود
که باید دید درقبال چه کسی انسان محترم شمرده میشود
ودر مقابل چه کس انسان محترم نیست که
من فکر میکنم کوچک وبزرگ همه محترمند وانسان درمقام انسانی خود می بایست ارج نهاده شود
و درعین حال هر چه رفتارما باشد همان جواب ماست مگر با انسانهائی برخورد کنیم که خود نیز نمیدانند درمرتبه ی انسانی خویش چگونه حتی بخود احترام بگذارند که در مقابل آن نیز ارزش انرا داشته باشند که احترام ببینند
متاسفانه این از نمونه برخورد هائی بود که اخیرا من درایران در اداره جات بانکها ومحلهای عمومی باآن روبروشدم که بلافاصله جا خورده واز تصور اینکه چطور کسی میتواند اینگونه بادیگران برخورد کند هاج وواج برجا ماندم نشانه ی تربیت این اقا یا خانم درکدامین بخش جمله یاو یافت میشد که بعنوان پرسونلی که موظف است جوابگوی مشتری باشد اورا کارمند وخدمتگزار مردم بدانم
وخدا نیز نکند که کار شما گیر چنین آدمی هم باشد
●
رویا زده در فریبی بنام وصل
در کو چه های عشق در پی امید گشته ام
از رهگذار خسته عابر ز کو چه ها
پرسیده ام نشانهء مهر و گذشته ام
گوئی نشان مهر سوالی بجا نبود
چون در هر نگاه گوئیا خنده میدوید
گوئی که در پی این راه پای من
در انتهای خویش به ویرانه میرسید
در این گذر همه اندیشه های تلخ یأس
پا بر پله کان فریاد سینه میگذاشت
دستی بدفتر عمر بر سر امیدو آرزو
خطی سیاه ز حرمان و غم نگاشت
آری جهان من از غصه ها پر است
قلبی دگر در پی مهری روان نبود
هرکس که جامه غم را به تن کشید
گوئی دگر که آدمی از این جهان نبود
دنیا به چه خوش بود در روزگارمن
این رسم روزگار چه غمگین و بس تهی ست
در خط زندگی در این راه بی امید
دیگر نشانه ای ز محبت به سینه نیست
1366 فرزانه شیدا
برای مثال در اداره گذرنامه ای که من بارها در آن تا سر حد جنون به عصبانیت رسیدم ونیاز به گذرنامه _ پاس / وتمدید ان داشتم و با چنان خشونت های رفتاری وبی ادبی هائی مواجه شدم که هنوز پس از سالها در دهنم مانده است و نمیتوانم فراموش کنم
باراول که بعد از ایستادن در صفی طولانی از 5 صبح تا 12 بعد از ظهر راحت تا رسیدم پشت میز بی اینکه سری بلند شود گفت وقت امروز تمام شد فردا بیائید باردوم که بالاخره زودتر رفته وپشت میز عکسهارا نهادم گفتند دختر دوساله ام میباید را که با حجاب ومقنعه باشد ومن نمیدانستم چگونه بچه ای دوساله را که متولد خارج بوده وهرگز ندیده بچه ای روسری بگذارد چه برسد مقنعه راضی کنمکه جلوی عکاس اینرا به سر کرده وارام بنشیند
که سرانجام مجبور شدم دوست عکاسی را به عکس باحجابی از دخترم که آنزمان دوسال ونیمه بودو بارها نیز موقع سر کردن ان چون ساده نبود به گریه افتاد ساعتهادوست عکاس هم رانیز معطل خود وبچه ام کنم تا عکس باحجابی از این بچه بگیرد که هنوز نمیداند کلاه را چگونه باید روی سرش بگذارد که از انطرف سرش پائین نیافتد
وهمچنان نیز بخاطره ی تلخ آنروز هربار این عکس را نگاه کرده ام بخاطرم امده که چه اشکهائی که دخترم نریخت که نمیخواست انرا به سر گذاشته وارام بنشیند
واز نشتن درجلوی نور چراغ عکاسخانه هم چون میترسید چه مکافاتی کشیدیم تا این عکس گرفته شد
وهمان عکس نیزبه گذرنامه وصل شد وسفارت ایران درنروژ هاج وواج ماند که چه کسی مرا مجبور کرد که من دختر دوساله ام را با حجاب عکس بندازم
براستی این انسانهائی که درپشت این میزها احساس قدرت میکنند اگر انسانهائی بیمار مریض وبامشکل نیستند
اینگونه رفتارهای ازیتگرانه اینچنین اعمال های بی ادبانه وبرخوردهای ناشایست به چه معنا ست ایا براستی احساس ذوق وشعفی که دردرون چنین افرادی براثر این آزارها ناشی میشود انسانیست
یا حاکی از این نیست که مردم خدمتگزاری پیدا میشوند که حتی خدمت بخود را نیز نمیدانند ونمیفهمند که ادب هرکسی نشانه ی شخصیت خود اوست
بارها اینرا گفته ام درمکانهای بسیار آنگونه که رفتار میکنی دردرجه اول حرمت خودرا محک میزنی انگونهکه رفتار میکنی وسخن میگوئی اول ازهمه شخصیت خودرا نشان میدهی توهینی که بدیگری میکنی پیش از انکه باو برگردد توهینی ست که به نهاد وبه شخصیت خود کرده ای ! چگونه میشود فکرکرد اینگونه رفتارها درنظر دیگران قدرت است واجبار به احترام که شک دارم احدی باینگونه ادمی اهمیت داده ویا اورا شخصیت والائی تصورکند که برعکس
شاید چون من دل هم به چنین کسی بسوزاند که طفلک چه ادم ازار دیده ای باید باشد که حتی نمیتواند حرمت خودرا حفظ کند ونیازمند این است که دیگران به زور باو احترام بگذارند واگر این فرد کمبود نداشت چنین احساس وفکری هم دراوقوت نمیگرفت که اگر من مثلا اینگون با بیحرمتی باین خانمواقا حرف بزنم حساب کار دستش می اید که اول باید پرسید دنبال کدامین حسابی هستید که باید مردم ازشما بخاطر آن حساب ببرند یا از قد 150 تا دومتر ی شما هم اگر بود از جناتبعالی وحشت کنند وباید حرمت چه چیز شما را نگه دارند قد شمارا یا زبان شمار را یا میز اهنی سرد شما را یا نه میز تراشیده چوب گردوئی شمارا که با یک کبریت روی هوا دود میشود وشما میماندید ویک صندلی! ......
چگونه است که فردی در این لباس مقدس خدمت به مردم درپشت میزی در ,اداره ای در بانکی در فروشگاهی در بسیاری ازاداره جات مهم دولتی بخود اجازه چنین رفتاری را میدهد وکیست که به چنین فردی پروبال میدهد که بادیگران تا جائی که میتوانی خشونت کن یا بد رفتاری کن مسلم است که گاه این رفتارها در درون فرد بیمار نوعی دفاع از ترس هم میتواند باشد شخص از دیگران میترسد از صدئای بلند میترسد از شخصیتی بالاترازخود میترسد
درنتیجه بااینگونه رفتار پرخاشجویانه پشت صدای خود پنهان میشود واحساس امنیت میکند وتمامی اینها نیز ریشه ای روانی دارد این شخص یا درخانواده ای پرخاشگر بزرگ شده ورشد کرده است یا درخانه وخانواده کسی باو اهمیت نمیدهد ودراین جا درپشت میز احساس قدرت میکنند وکمبودهای خودرا بدینگونه جبران کرده خشم خود را بدین شکل خالی میکند هرچه هست چنین فردی درهیچ کجا درنزد احدالناسی فرد محترمی شمرده نمیشود که بتواند مطمئن باشد احترامی دارد که بیشک تنها خیالی باطل بیش نیست وبا خود همیشه فکر میکنم که اینگونه انسانی! نماینده چه نوع انسانی درجامعه ی ماست؟
ماکه دم از فرهنگ عمیق واصالت وتربیت میزنیم درکجا می بایست این فرهنگ این ادب این اعتبار تاریخی خود را نشان دهیم ودرنزد چه کسی؟!
چنین افرادی بااینگونه رفتارهای بی ادبانه کجا احساس میکنند کجا را وظفیه خود میدانند که میبایست درآنجا با ادب باشند با رفتاری درست وبا شخصیت؟
که شک دارم انسانی بااین روح آزرده وبیمار توان ,اینرا داشته باشد ویا درکل قادر باشد فقط به فقط انسان باشد! .... حال دیگر تربیت وادب پیشکش خودشان باشد .
چنین رفتارهائی در بیرون ازجامعه ی مادرهرکجای دنیا که بروید به هیچ شکلی ازسوی هیچکسی پذیرفته نمیشود وکافیست یک کارمند حتی رئیسی بی حرمتی کمی به کسی روا دارد تا بلافاصله با شکایتی از سوی ارباب رجوع منتظر خدمت شده سپس ازکار برکنار شود
اما متاسفانه ما غریبه پرست تر از ان هستیم که باهمزبان کشور خود مودب باشیم وهمینکه یک خارجی یک امریکائی یک آلمانی و... پا به همان محل بگذارد چهار بارهم برایش خم وراست میشویم چائی وقهوه را حتی نه از ابدارچی که میدویم وخودمان برایش میآوریم
که البته اصلا چنین عادتی دراینسوی آبها متداول نیست که کسی هرکه هست برای دیگری خم وراست شود یا بیش ازاندازه احترام کند
چراکه طرفین میبایست وموطفند حرمت واحترام یکدیگر را درحد معمول کارمند وارباب رجوع حفظ نمایند وهمانگونه که کارمند موظف به داشتن ادب وپاکیزگی لباس ورفتار وسخن است ارباب رجوع ومشتری نیز موطف به رعایت ادب واحترام به اوست
درنتیجه کارها بی هیچ کشمکش غیر عادیِ روحی روانی یا خدای نکرده با برخوردهای ناشایست یا رفتارهای نامتعادل روبرو نخواهد شد و کار بخوبی ومنظم یکی بعدازدیگری انجام میشود بی انکه کسی آزرده ازکار یا آزرده ازانجام آن کار ,درفلان اداره و فلان محیط کاری به خانه خود درساعت مقرر بازگشتی داشته باشد ....
جامعه وقتی میتواند شاهد چنین آسایشی باشد که هرشخص بنوبه خود در خودوشخصیت خوداین را وظیفه بپندارد که درمقابل دیگران هرکه هست کوچک وبزرگ مودب وبااحترام رفتارکند من وشما چنین حقی را نداریم که اگر ازهرچه ناراحتیم وهرچه در زندگی شخصی ما باعث ازار ونارحتی ماست ان احساس رابا غم واشفتگی وخشم خود به محل دیگری برده و برسر دیگران خالی کنیم ما حتی این حق را نداریم که درمحیط خانه وخانواده ناراحتی فرددیگری ازاعضای خانه خود را فراهم کنیم چه همسر باشد چه فرزند چه برسد به مردم اشنا وغریب که هیچ وطیفه ای ندارند مارا تحمل کنند یا به ما احترام بگذارند.
مسلم است کسی محتاج احترام دیگری نیست احدی بدون سلام منوشما زندگیش زیرو رو نمیشود کسی از اینکه ما برای او حرمت قائل نشویم دنیایش خراب نمیشود اما آنچه بجا میماند خاطره ی ماست که من اینمرد غریب اداره گذرنامه را بخاطر شخصیت والایش هیچوقت فراموش نخواهم کرد نه اورا نه رفتار نه طرز سخن گفتن اورا که با کینه ای غیر انسانی وبدون هیچ دلیل منطقی خشمش بچه ی دوساله مرا گرفت وازعکس بچه دوساله ام که موهایش را بسته بود ایراد گرفت که بچه نباید موهایش پیدا باشد وهرچه گفتیم اقا این دوساله است
گفت قانون قانون است ماهم موظفیم ومامور ومعذور که شک دارم چنین ماموریتی از سوی انسانن سالمی باین شخص داده شده باشد وشک دارم اصلا چنین حکمی وجود داشته باشد
چون قانون اسلامی را نیز بی خبر نبوده نیستم که دختر بعد از 9 سالگی در قانون اسلام موظف به انجام اموری مانند این است ومن و شما چگونه میتوانیم باافراید چون این اقا یا خانم دیگری در ورزارت امور خارجه که قرار بود شناسنامه بچه مرادر پاس ایرانی وارد کند وبا دستکشی بردست که بدون بلند کردن سرجوابگوست وقتی باو میگوئی
خانم ببخشید : این که نوشتید ( لورنشگوگ است , نه لورنسگوگ!( واسم (استانی درنروژ بود که مدتی در ان زندگی میکردیم ) واشتباه نوشتید ! بدون بلند کردن سربه تندی میگوید: من روزی صدبار اینو مینویسم میدونم چیکار دارم میکنم ومن پرسیدم امروز چندتا ایرانی از نروژ که بچه شون توی فلان بیمارستان لورنشگوک که بدنیا اومده بودن
اومدن خدمت شما که شما یه روزه یادگرفتی منکه 10 ساله اونجام بلد نیستم؟!وشما بکارت واری نه من که میدونم بچه ام کجا بدنیا اومد عجباااا فکر میکنید جواب چه بود ببنید خانم اگه میخواهید کارتون** امروز** راه بیافته ساکت شید بزارید من کارمو بکنم
_ یعنی زیادی حرفی بزنی انقدر میبرم میارمت حالتم جا بیاد انوقت خودت *ولونشکوگ خودت
رو بیای بنویسی وسط دریای ژاپن!
آخرشم بنویسی غلط کردم
دقیقا در چنین شرایط ست که احترا م گذاشتن نیز حدی دارد
وشخص متقابل می بایست دریابد که رفتار او مورد قبول نیست و باید بااو برخورد شود
که البته در ادرات مسئول درهمه ی دنیا شخصی بعنوان مسئول روابط عمومی ان سازمان ان شرکت ووو وجود دارد که شما بتوانید از چنین افرادی شکایت کرده وجواب بخواهید
بابت اینگونه رفتارهای کارمند پاسخ خواسته شفاهی وکتبی اورا محکوم به این کنید که مسئولیت خود را بدرستی انجام نداده وبا ارباب رجوع رفتار مناسبی را ندارد وحتی شخص متخلف می بایست معذرت خواهی نیز بکند
اما درجائی که انسان جز خودش کسی را ندارد بهتر است تکیه اش نیز بخود ش باشد واجازه ندهد که هرکسی درهرمقامی اورا مضحکه خویش کرده یا حرمت او را بشکند وبا تندی وبدخلقی او را نیز بدخلق کند !
من نیز برگه را ازدست ایشان گرفته گفتم من ترجیح میدهم فردا یا فرداها کارم راه بیافتداما با یک ادم حسابی تا امثال شماها که هم حرف زدن بلد باشد هم شعور داشته باشد هم از یادگرفتن کلمه ای اشتباه خجالت نکشد که به پرخاشگری منجر شود پارتی هم دارم نخواستم توازنون خوردن بیافتی نخواستم با پارتی بیام جلو حق کسی و ضایع کرده باشم انگار لیاقتتون همینه خانومی وبه بیرون امدم.
من باینگونه انسانها تنها یک جمله اتلاق میکنم: آدمهای ناسازگار! که دراصل با خودنیز نمیسازند چه برسد بدیگران ودر طب روانشناسی نیز
فرم برخورد آدمی به دیگران با جامعه با مشکلات با زندگی نماینده ی روشنی از طرز فکر اوست ودرزبان عامی نیز این افراد نامی برخود دارند که میگویند
او باخودش نیز قهر است یا: به سایه اش میگوید بدنبالم نیا
درواقع این منو شما نیستیم که باعث مشکل او هستیم این خود اوست که مشکل اوست وباید دریافت چرا! ودرون مایه ی چنین رفتارهائی چیست که بی شک هیجوقت چنین رفتارهای خصمانه وبدون سازگاری درفردی بی دلیل وتنها ازروی اینکه شخص دلش میخواهد چنین باشد نیست بلکه اودردرون از چیزی ناراحت است حال یاخود کار است که اورا آزار میدهد سخن گفتن ورابطه وروابط عمومی ست که دیگر تحمل ادامه ی آنرا ندارند باکسی مشکلی درانروز داشته وهزار دلیل دیگر که به هریک فکرکنیم باید دلمان هم بحال چنین ادمی بسوزد
اما ازآنجا که مانیز مجبوریم طبق روال روزانه ی زندگی خود کار خود را انجام دهیم ناچاریم ایاینگونه افراد بسایم یادمان باشد از کسی پیروی نکنیم اما از همه بیاموزیم آدم های زندگی ما معلمان پنهان ما هستند کدام شاگردی؟خوب یا بد؟ واین است رفتار نیمی از کارگزاران ما در پشت میزهای سفارت خانه ووزارتخانه وبانک و ....!!!
اینجاست که باید پرسید تا کجا میتوان با بی ادبی مودب بود تا چه حد باید تحمل کرد تا چه حد با شخص بی شخصیتی میبایست انسان شخصیت خود را حفظ کند که خود بی شخصیت نشود مورد بی احترامی قرار نگرفته وحرمتش حفظ گردد که انسانی نیست که باتمامی این شرایط تااخر خودرا نگه دارد وباادب ترین با شخصیت ترین انسانها سرانجام جوابگوی کسی خواهند بود که از ادب وشخصیت هیچ نمیفهمد که باید هم جوابگو بود
* مردم آدمهای بردبار را با ادب می دانند حال آنکه بردباری سنجشی درست نیست باید ادب آدمها را در آزمون ها سنجید و نه در سکوتها ... ارد بزرگ
چراکه اگر همه فقط تحمل کرده بگذرند این فرد هرگز نمی اموزد که مودب باشد وهمیشه تضور میکند قدرت دردست اوست وهرگز یاد نمیگیرد که همان زبان که او دردهان دارد در میان دهان همگان هست اما بسیارند که ربان به نیگوئی استفاده میکنند واز رنج وازار دیگران بگونه ای سادیسم وار لذت نبرده بلکه اینرا در درجه ی اول کسر شان خود محسوب میکنند. خواست ادب آن نیست که هر چه ما می خواهیم دیگران بگویند ، ادب آنست که ببینیم آیا کسان دیگر در جایگاه خویشند ؟ و حال ما در کجاییم ؟ ارد بزرگ
وانسان نیز با کسی تاب میاورد که دراوشخصینی را بجوید که قادر به تحمل ان باشد چه در محیط خانه چه اجتماع هرچککس موطف به تحمل کسی دیگری نیست که قادر نیست با زبان ورفتار خود اول باخود بعد بادیگرانکنار بیاید ومطمئن باشید چنینن اشخاصی دردرجه اول باخود مشکل دارند با درون خود بعد باشماوبا دنیا وبا هرچه در پیرامون آنهاست وناشی از بغض تلخی ست که دردرون بر اثر بیسروسامانی وناراضی بودن از زندگی خود در وجود آنان ریشه گرفته آنچه بروز میکند
رفتارهای ناسازگار تخریب کننده وآزارگریست که احدی مجبور به تحمل ان نیز نیست ومسلما سرانجام جواب میگیرد از همان کسی که هرگز تصور جواب را نمیکرد چون اینگونه اشخاص درعین حال انسانهائی ترسو هستند که یک داد برسر انها بزنی بلافاصله به معذرت خواهی افتاده یا اگر برحسب غرور هیچ نگویند دردل ازعاقبت کارخود میترسند وازاینکه شخص متقابل شکایت به بالاتر او ببرد خواه پدر باشد خواه رئیس و...
*دانه ادب در درون ما همانند گیاهی رشد می کند روشن بینی،
آب رشد آن است و خورشید دوستان و همدلان . ارد بزرگ
برای آنکه کسی را با ادب بنامیم و یا وارون برای این,
باید کمی درنگ کرد و زمان را به کمک گرفت . ارد بزرگ
زمانی که شما با نرمی وملایمت با ادب وبا شخصیت با نشان دادن توجه ورعایت دیگران با ملاحظه ی موقعیت دیگران با کسی نشست وبرخاست میکنید خواه زمانی کوتاه باشد خواه طولانی دیگر شخص متقابل دلیلی برخود نمیبیند که باشما رفتاری برخلاف آنچه دیده است داشته باشد مگر اینکه خود این شخص دچار مشکل باشد وبراستی وقتی شما دریابید درنزد فردی خواه همسر خواه دوست واشنا ویا غریبه واشنائی احساس امنیت خاطر میکنید احساس ارامش وشادی میکنید مسلما به آن شخص علاقمند نیز شده اورا دوست خواهید داشت
خنده از لطفت حکایت میکند...
ناله از قهرت شکایت میکند...
این دوپیغام مخالف درجهان
از یکی دلبر روایت میکند...
غافلی از لطف *بِفریبد چنان(* فریب دهد چنان که....) ....
قهر نندیشد , جنایت میکند !...
وآن یکی را قهر نومیدی دهد...
یاس کلی را رعایت میکند...
عشق مانند شفیع مشفقی ست...
این دوگمره را حمایت میکند...
شکرها داریم ز این عشق ای خدا....
عشق کفران را کفایت میکند...
کوثر است این عشق با اب حیات...
عمر را بی حد وغایت میکند...
ار میان مجرم و حق چون رسول....
بس دواد وبس سعایت میکند...
بس کن آیت آیت این را بر مخوان...
عشق خود تفسیر آیت میکند!
*کلیات شمس تبریزی*
اینگونه افراد مظهر عشقند عشقی که غایت ادب را دروجود آنان متبلور کرده چشمه ای از محبت دوستی یاوری ومهربانی را در روح دیگران جاری وزلالی دهده ی اندیشه ای سختی ست که قادر به دوست داشتن نبوده یا حتی شناختی بر عشق بر دیگری ندارند که همانا دوست داشتن دیگران است که توان خدمت بدیگران را نیز بوجود میآورد ودر درجه ی اول دوست داشتن خود است
که باعث میشود شخص برخوداحترام گذاشته دیگران را نیز با ادب واحترام مهر ومحبت خود آنگونه تحت تاثیر قرار دهد
که همگان اورا مظهر لطف وصفا بدانند ودرعین حال درحضور اوخود رانیز خوب احساس کندد خود را نیز باارزش بدانند وبرخود خویش نیز ارج بگذارند. چراکه دروجود این فرد چیزی والا را تجربه میکنید چیزی که شما را وادار به گذاشتن احترام میکند وحتی باینکه قلبا اورا دوست داشته باشید براستی برای یک انسان چه جیزی زیبا تر ولذت بخش تراز این میتواند باشد که فردی محبوب درخانه وخانواده وفامیل وجامعه باشد
انسان بیش ازاین براستی به چه محتاج خواهد بود وقتی بداند همگان بااو به مهر ومحبت رفتار میکنند همگان دوستش دارند وبرای دیدنش برای سرکردن لحظاتی حتی کوتاه بااو حاضرند تمام برنامه ریزی روزانه خودرا هم عوض کنند تا ساعتی از لطف کلام وهمنشینی او برخوردار باشند همه ی انسانها ازبودن درکنار انسانی خوش سخن وشیرین زبان لذت میبرند ودر دل ارزوی همصحبتی را دارند که در معاشرت ونشست وبرخاست بااو لحظات را طی کنند که درزمانی که اورا ترک میکنند احساس شعف وشادی وحالت روحی خوبی را در خود احساس کنند ومعمولا وقتی ما به چسن انسانهائی بر خورد میکنم اینگونه افراد جایگاه خواصی را در دل ما برای خود پیدا می کنند وخاطره ساعات بااون بودن وساعاتی که میشود بااو بود هم خاطره ای خوش هم امید همیشگیست چه خوب است
چنین دوستی برای هم باشیم که در کانون خانواده نیز هم میتوان باهم درکنار روابط خانوادگی دوست بود واز همانجا نیز می بایست شروع نمود
کمااینکه حافظ نیز دوست شیرین سخن وخوب را انگونه به تعریف مینشیند:
سر اردت ما وآستان حضر ت دوست
که هرچه بر سرما میرود اردت اوست!
نظیر دوست ندیدم اگرچه از مه ومهر
نهادم آینه ها در مقابل رخ دوست
صبا ز حال دل تنگ ما چه شرح دهد
که چون شکنج ورقهای غنچه تو برتوست
نه من سبو کش این دیر رند سوزم وبس
بسا سرا که دراین کارخانه سنگ وسبوست
مگر تو شانه زدی زلف عنبر افشان را
که باد غالیه سا گشت خا ک عنبر بوست
نثار روی تو هر برگ گل که در چمنست
فدای قد توهر سروبن که بر لب جوست
زبان ناطقه در وصف شوق نالان است
چه جای کلک بریده ( زبان بیهده گوست*
( رخ تودر دلم امد مراد خواهیم یافت
چراکه حال نکودر قفای فال نکوست
نه این زمان دل حافظ در آتش هوسست
که داغدار ازل همچو لاله ی خوشروست
حافظ*
وچه زیباست چنین دوستی داشته وچنین دوستی برای هم باشیم که در نبود ما نیز خاطره ی ما خاطره خوبی محبت ادب ومهربانی ما در یاد همگی زنده باشد چنین آدمی می بایست انسان خوشبختی باشد که مهر همگان را میتواند بدست بیاورد ومیتواند با همه نوع انسانی کنار امده با هریک بگونه ی او وبه طریقه ی همان او و طوری رفتار کند که در هر سن واخلاق و ومنش ودین وفرهنگی دوستدار شما باشد که ادب ومهربانی بیش از هرچیز محبوبیت آدمی را باعث میگردد ادم باادب دروازه دلها را همیشه گشوده می بیند . ارد بزرگ
پایان فرگرد ادب به قلم فرزانه شیدا / نروژ / اسلو
: سه شنبه 19 آبان ماه سال 1388
.jpg)
.jpg)
